Artemisia abrotanum wordt ook weleens citroenkruid genoemd. Het is een aardig struikje met zilverachtig, diep-ingesneden blad. De bloemen stellen weinig voor; citroenkruid wordt meer als bladplant toegepast. Ieder jaar kunnen de oude takken tot aan de grond toe worden teruggesnoeid. Die afgesnoeide takken kun je weggooien, maar je kunt ze ook in de grond steken. Dan zullen ze wortelen en heb je weer een nieuwe plant. De geur van het blad doet inderdaad aan citroen denken, maar meer aan een muffe citroen die al weken ligt te verdrogen, dan aan en verse; hij houdt het midden tussen knollen en citroenen. Een heel andere, veer frissere citroengeur vind je bij citroenmelisse, Melissa officinalis. Citroenmelisse is een vaste plant die wel wat aan een dovenetel doet denken en die in juli en augustus bloeit met wittige lipbloemen. Citroenmelisse houdt van vochthoudende grond en verdraagt wat schaduw. In de volle zon heeft het blad de neiging geel te worden.
Citroenmelisse wordt al eeuwenlang als geneeskrachtige plant gekweekt en wordt – zoals zoveel kruiden – in de volksgeneeskunde tegen zo ongeveer alle bestaande kwalen aangewend. Volgens kruidendokters helpt een aftreksel van het blad van citroenmelisse tegen allergieën, astma, bronchitis, chronische hoest, gebrek aan eetlust, depressie, migraine, misselijkheid, ingewandstoornissen, postnatale problemen, hartkloppingen, onregelmatige menstruatie, opgeblazen gevoel, slapeloosheid, angst, spanning, shock en stress. Waar hebben we de reguliere dokter nog voor nodig? In ieder geval trekt citroenmelisse in de tuin veel hommels en bijen. Dat kan ik bevestigen.
Citroentijm is een laag, houtig struikje, dat je meestal in zijn bontbladige vorm tegenkomt. Dan heet de plant ‘Silver Queen’, ‘Silver Posie’, of simpelweg ‘Variegata’ Deze bontbladige citroentijm is sprekender dan de gewone keukentijm, maar de geur en de smaak liggen tussen die van tijm en citroen – vlees noch vis. Toch kan het kruid weinig kwaad in de keuken.
De citroenigste van alle citroenplanten is Lippia citriodora, een heester uit Zuid-Amerika die in onze tuinen net wel, of net niet winterhard is. Dit is een van die planten die nog intenser naar citroen ruiken dan de citroen zelf. Lippia wordt ook wel citroenverbena genoemd, omdat de plant vroeger Verbena citriodora werd genoemd. Daarna veranderde de naam in Aloysia citriodora, maar ook die naam beklijfde niet en tegenwoordig moet het dan Lippia citriodora zijn. In het Frans wordt het struikje verveine genoemd – een verbastering van verbena – en als verveine kom je de plant ook weleens tegen op de kaart van restaurants die zo chic zijn dat de menukaart in het Frans gesteld is. Citroenverbena is inderdaad een plant die aan gerechten een heel geraffineerde smaak kan toevoegen. Gebruik verveine wel met mate in de keuken, want de smaak gaat snel overheersen. Naast een keukenkruid is citroenverbena ook een probaat middel tegen de muggen. Wie zich voor het slapengaan insmeert met wat fijngewreven blad, zal van muggen weinig last hebben. Lippia citriodora is een heester die en meter of drie hoog kan worden, maar zo groot zie je de plant bijna nooit. De meeste struiken zijn niet hoger dan een meter. Het struikje bloeit in juni en juli met piepkleine lila bloemen in grote pluimen. Spectaculair kun je die bloei niet noemen, maar het is toch net iets meer dan een aardige bijkomstigheid.