De sneeuwklokjes van Greatorex

Het moet niet gekker worden. Op 24 december zijn de knoppen van de sneeuwklokjes al zichtbaar. Als het weer zo blijft, bloeien ze nog in 2017. En stuur nu geen bericht dat ze bij jou al veel eerder bloeiden, want daar geef ik geen antwoord op. Bij dezen alvast gefeliciteerd. Vroeger was een sneeuwklokje gewoon een sneeuwklokje: een vroege bloeier met een bengelend wit klokje. Maar die tijden zijn voorbij. Sneeuwklokjes zijn hevig in de mode. Na Engeland is ook Nederland in de ban van het sneeuwklokje geraakt.

Hippolyta b

Kwekers die al vroeg in het seizoen inkomsten willen hebben organiseren sneeuwklokjesgala’s, sneeuwklokjesfeesten en sneeuwklokjesweekenden en wie een kijkje wil nemen in Engeland, dat geldt als het epicentrum van de sneeuwklokjesgekte, kan met gelijkgezinden in een touringcar op sneeuwklokjesreis. Bijzondere sneeuwklokjes kosten daar tussen de vijf en honderd pond per bolletje – geen kattendrek, zelfs nu het pond zo laag staat.

Het sneeuwklokje, Galanthus nivalis, is geen inheemse plant; de noordgrens van het verspreidingsgebied ligt ongeveer halverwege Frankrijk. Maar sinds jaar en dag is het bolgewas hier aangeplant en verwilderd. In parken en op buitenplaatsen kom je twee sneeuwklokjes tegen: het gewone, enkele sneeuwklokje en het ‘dubbele’ sneeuwklokje – een gevuldbloemige vorm die al sinds de 18e eeuw in cultuur is.

In Engeland, waar het sneeuwklokje ook niet inheems is, zijn meerdere soorten verwilderd. Dit heeft te maken met het feit dat de Britten overal ter wereld oorlog hebben gevoerd en dat Britse soldaten vaak tamelijk ontwikkeld waren en oog hadden voor de flora en de fauna van de omgeving waarin zij gelegerd waren. Grote namen in de Britse tuinwereld behoren nog altijd vaak aan gepensioneerde brigadiers, admiralen en generaals.

Een sneeuwklokje dat in Engeland hier en daar wel en elders niet verwilderd is, is Galanthus plicatus. Dit sneeuwklokje is in grote aantallen meegenomen door soldaten die gevochten hadden in de voor hen zo rampzalig verlopen Krimoorlog. Heeft die oorlog toch nog iets gunstigs voortgebracht.

Galanthus plicatus is een sneeuwklokje met ronde bloemblaadjes en met blad dat te herkennen is aan de scherp naar achteren gevouwen bladranden. De bloem van het gewone dubbele sneeuwklokje is nogal rommelig van vorm en de Engelse plantenliefhebber Heyrick Greatorex had zich ten doel gesteld om een dubbelbloemig sneeuwklokje te kweken met een regelmatige bloemvorm. Hij kruiste hiertoe het sneeuwklokje uit de Krim, Galanthus plicatus, met de gevuldbloemige vorm van het gewone sneeuwklokje, Galanthus nivalis ‘Flore Pleno’.

Uit de zaailingen selecteerde hij telkens de planten met de regelmatigst gevormde bloemen en uiteindelijk schiep hij een serie van een stuk of acht gevuldbloemige sneeuwklokjes die hij vaak namen gaf van vrouwen die in toneelstukken van Shakespeare voorkomen, zoals ‘Desdemona’, ‘Cordelia’, ‘Lavinia’ en ‘Hippolyta’. Zijn sneeuwklokjes die bekend staan als de ‘Greatorex Doubles’ zijn verzamelaarsobjecten geworden en sneeuwklokjesgekken die planten sparen zoals een ander postzegels spaart streven ernaar om de serie van Heyrick Graetorex compleet te hebben.

Dat valt nog niet mee, want Greatorex was later in zijn leven een kluizenaar die zijn sneeuwklokjes nooit verkocht, maar alleen aan mede-liefhebbers stuurde. Daardoor raakten ze nooit wijd verbreid.  Die collega-sneeuwklokjesliefhebbers raakten hun etiketten nogal eens kwijt, waardoor er een grote naamsverwarring is ontstaan.

Hippolyta

Heyrick Graetorex was een legerofficier in de Eerste Wereldoorlog. Hij diende bij de cavalerie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij te oud om nog actief te zijn in het leger en in plaats daarvan diende hij in de Home Guard, een soort burgerwacht. Zijn taak was het bewaken van een brug, maar naarmate het duidelijker werd dat Hitler Engeland niet zou binnenvallen kreeg hij steeds meer tijd om zich aan zijn sneeuwklokjes te wijden. Tegen het einde van zijn leven, in 1954, werd hij steeds meer mensenschuw. Hij liet zijn haar groeien en leefde teruggetrokken in een oude spoorwagon die hij aan het einde van zijn tuin had laten neerzetten.

De ‘Greatorex Doubles’ veroorzaakten een sensatie toen zij – na zijn dood - voor het eerst in bredere kring bekend werden en verscheidene variëteiten werden op tentoonstellingen bekroond. Ze zijn niet allemaal de moeite waard. ‘Lavinia’ bijvoorbeeld groeit als kool, maar maakt lange slappe stengels die na een sneeuwbui plat gaan liggen, om daarna nooit meer overeind te komen. Maar ‘Hippolyta’ is kort en stevig, en  tegen een voorjaarsbui bestand.

Hippolyta