Saffraan is verreweg de duurste specerij die we kennen. Er wordt wel eens gezegd dat een kilo saffraan duurder is dan een kilo goud, maar dat gaat bij de huidige goudprijs niet meer op. Toch komt saffraan, met een prijs van € 30.000 per kilo, aardig in de buurt. Een groot deel van die prijs bestaat uit loonkosten, want de productie van saffraan is arbeidsintensief. Saffraan is niets anders dan de gedroogde stempels van Crocus sativus, de saffraankrokus.
Als de bloemen ’s morgens opengaan, en de dauw is verdampt, worden ze afgeknipt en op grote tafels gestort. Daar peuteren lenige vingers de donkerrode stempeldraadjes uit de bloemen. Je zou zeggen dat die wijze van handelen niet snugger is, immers – door de bloemen af te knippen voorkom je dat ze door insecten worden bevrucht. Maar in dit geval maakt dat niets uit want de saffraankrokus is toch onvruchtbaar.
Hoe hij zich dan voortplant? Door meerdere ondergrondse knollen te maken. En doordat de onthoofde plant geen energie hoef te steken in het maken van zaad, kan hij ondergronds extra snel groeien.
Omdat de loonkosten zo zwaar wegen in de saffraanproductie, wordt saffraan vooral geteeld in landen met lage lonen, zoals Iran en Marokko. Weinig bekend is dat onze jongens in Uruzgan daar destijds niet alleen putten hebben geslagen en wegen aangelegd, maar dat ze ook geprobeerd hebben om boeren te laten overschakelen van de papaverteelt naar de saffraanteelt. Met wisselend succes, want een kilo heroïne is nog altijd fors duurder dan een kilo saffraan. En de Taliban werkt ook al niet mee.
Maar ook in Europa wordt de saffraankrokus aangeplant. In Spanje zijn grote saffraanplantages en zelfs in België wordt saffraan geteeld. In Henegouwen is een bedrijf waar per jaar een kleine kilo wordt geoogst van 65.000 krokussen.
Hoe pakken we de thuisteelt nu aan? Als we een tuin hebben is er geen enkel probleem. Saffraankrokussen houden van warmte, dus plant ze op het heetste plaatsje van de tuin, bijvoorbeeld aan de voet van een zuidmuur. Maar echt noodzakelijk is dat niet. Mijn eigen saffraankrokussen staan in mijn bloemenwei, waar ze nu, begin november, net beginnen te bloeien. Maar die wei helt wel af naar het zuiden. Zoals de meeste krokussen, kan de saffraankrokus niet tegen nattigheid. Hij staat liefst in goed doorlatende grond. Meng er zo nodig wat puin of grind door. Knip de bloemen op een zonnige dag, en bewaar de oogst in het donker. Iedere bloem levert drie draadjes saffraan.
U hebt geen tuin? Geen nood, want ook in een bloembak op een balkon kunnen saffraankrokussen worden geteeld. Je kunt de knollen zelfs gewoon tussen de winterviolen planten, maar zorg wel voor een goede afwatering. Oogst de knollen in juni, bewaar ze droog en warm, en plant ze weer in september. En zorg ervoor dat de muizen er niet bij kunnen, want als muizen ergens dol op zijn, dan is het wel op krokusknollen.